Miltenberg, vakwerkstad aan de Main in het oor van Beieren

Miltenberg ligt in het Noord-Westen van Beieren, ingeklemd tussen Hessen en Baden-Württemberg. Het is een prachtig vakwerkstadje aan de rivier de Main.

Het Noord-Westen van Beieren hangt als een soort oortje aan de deelstaat. Deze regio, met Miltenburg als belangrijkste stad, wordt ook wel Churfranken genoemd. Een naam die pas in 2007 bedacht is om de regio op de toeristische kaart te zetten.

Miltenberg ligt ook op de Duitse Vakwerkroute. En dan in het bijzonder op het Paarse regionale deel dat van de Rijn naar de Main loopt.

De Main vormt ook een belangrijke levensader voor Miltenberg. De ligging aan deze rivier zorgde rond de Middeleeuwen voor de nodig handel en welvaart. En daar is nu nog veel van terug te vinden.

Een rijke geschiedenis door het heffen van tol

De locatie van Miltenberg aan de Main werd al vroeg bewoond door Keltische en Germaanse stammen. Zij vereerden goden zoals de oppergod Odin, waar het achterliggende Odenwald naar vernoemd is. 

Ook de Romeinen bouwden op deze strategische plek hun verdedigingswerken. De Main vormde hier een deel van de Limes, de Noordelijke grens van het Romeinse Rijk.

Nadat de Romeinen verdwenen zijn, werd er in dit gebied het kenmerkende rode zandsteen gewonnen. Hiermee werden vele gebouwen, tot aan kathedralen in Mainz en andere steden gebouwd.

Rond het jaar 1200 bouwt de Aartsbisschop van Mainz de Mildenburg, het kasteel op de heuvel. En aan de oever van de rivier een tolhuis. Door het stapelrecht moeten handelaren hun waren ter plekke enkele dagen aanbieden, en zo groeit de nederzetting met herbergen en opslagplaatsen.

Miltenburg krijgt stadsrechten. Het toenemende verkeer op de handelsroute tussen Frankfurt en Neurenberg, ook over de weg, zorgt voor grote welvaart.

Stadsmuur, -poorten en Turms

Het snel groeiende stadje moet natuurlijk wel beschermd worden. Langs de smalle stad wordt een muur gebouwd, met aan de voor- en achterkant een stadspoort.

Bij het groeien van het stadje moeten de poorten met torens een paar keer worden verplaatst. Van de oude Schwertfegerturm is nog wat te zien, maar vooral de poorten van de laatste Middeleeuwse uitbreiding zijn nog te zien: de Mainzer Tor in het Westen en de Würzburger Tor in het Oosten.

De muur langs de smalle stad is voor een groot deel intact gebleven. Daarachter beginnen de bossen.

En aan de kant van de rivier is ook een poort gekomen, toen rond 1900 hier de eerste brug gebouwd werd. De brug werd in de oorlog vernield en in 1950 weer vernieuwd. De imposante poort is blijven staan.

De oudste wijk Schwarzviertel

Het oudste deel van Miltenberg is het Schwarzviertel. Het bestaat eigenlijk maar uit een enkele straat, dat nog vol staat met oude vakwerkhuizen.

Het is bovendien een smalle straat, en ook de ligging langs de Greinberg erachter zorgt ervoor dat de straat vaak in schaduw gehuld is, vandaar de naam: de zwarte wijk.

De schaduw zorgt wel voor koelte in de zomer. Dit is dus zeker een straatje waar je doorheen moet wandelen, en kijk of je een plekje kunt veroveren op één van de smalle terrasjes langs de huizen.

Het fotogenieke Marktplatz oftewel Schnatterloch

Het Schwartzviertel eindigt (of begint) bij het (Alter) Marktplatz. En dit is ook het meest fotogenieke deel van de Altstadt.

Midden op het plein staat de Renaissance-Brunnen uit 1583. En er rondom staan de mooiste vakwerkhuizen, die nog uit de 16e en 17e eeuw stammen.

Vooral het Schmuckkästchen Hotel met z'n mooie erker valt op. En aan de andere kant het gebouw waar het Miltenberg City Museum in is gevestigd. Tussen al dat moois valt de stadskerk St. Jacobus bijna niet op.

Het plein wordt ook wel het Schnatterloch genoemd. Deze naam komt van de Schnatterlochturm, die vanaf het plein toegang geeft tot het achterliggende bos.

Uitzicht vanaf het kasteel van Miltenberg

In dat achterliggende bos betreed je een heel andere wereld. Hier lopen verschillende wandelpaden, waar je kan genieten van alle rust.

Eén van de paden loopt naar het de Mildenburg, het kasteel op de heuvel boven de stad. Dit kasteel heeft in de loop der jaren veel veranderingen ondergaan, ook in naam. Tegenwoordig wordt het vooral Burg Miltenberg genoemd.

Het huidige kasteel lijkt uit twee delen te bestaan. De kasteelmuur en donjon toren zijn in Middeleeuwse stijl, en half geruïneerd (hoewel renovatie ervoor zorgt dat ze blijven staan).

Maar de gebouwen aan de voorkant zijn in romantische 19e eeuwse stijl. Met een grondige renovatie in 2011 zien ze er als nieuw uit.

In het kasteel bevindt zich een museum met moderne kunst.

Vanaf het plein voor het kasteel heb je een prachtig uitzicht over de stad Miltenberg, de Main en het achterland. Via een ander pad wandel je weer naar beneden, waarbij je weer tussen de vakwerkhuizen van het Schnatterloch uitkomt

De Hauptstrasse tot aan de Engelplatz

Vervolgens wandel je verder door de Hauptstrasse, die al bij het begin van het Schwarzviertel begon. Hier is deze weg wat breder, maar ook met tal van vakwerkhuizen. Waarbij opvalt dat het onderste deel vaak uit het rode kalksteen bestaat.

Het oude Raadhuis vormt een uitzondering: die is helemaal uit het rode kalksteen opgebouwd. Het gebouw heeft in de geschiedenis diverse verschillende functies gehad. En inmiddels als raadhuis vervangen door het nieuwe raadhuis op de Engelplatz.

Het is onmogelijk om hier alle vakwerkhuizen op de Hauptstrasse te benoemen. Maar bijzonder is het oudste vakwerkhuis uit 1339 (hoewel 1339 op de gevel staat). En neem ook een kijkje in het Apothekenmuseum op nummer 116.

Het oudste Hotel zum Riesen

Maar verreweg het mooiste gebouw is dat van Hotel zum Riesen. Dit is naar men zegt het oudste hotel van heel Duitsland. Het is als eerste genoemd in 1411, en het huidige gebouw stamt uit 1590.

Het hotel staat prominent op de splitsing van de Hauptstrasse en de Riesengasse. Het is een echte blikvanger met z'n prachtige erker en rijke decoraties.

Evenals beroemde gasten als diverse oude vorsten en Elvis Presley mochten wij hier verblijven. En het interieur is al even bijzonder als de buitenkant. Bijzondere oude meubels, schilderijen en decoraties. Wel oppassen dat je niet je hoofd stoot als je door de verschillende ruimtes wandelt.

Het restaurant op de begane grond is ook een aanrader. Onze tafel bevond zich in een keldergewelf, zodat we echt in Middeleeuwse sfeer dineerden.

De stadsmuur en Joodse begraafplaats

Volg je nu de Riesengasse, en loop je nog wat verder omhoog, dan kom je wederom bij de oude stadsmuur. Hier staan ook nog een paar heksenhuisjes, waar heksen werden vastgehouden voordat ze werden terechtgesteld, wat tot aan het jaar 1630 gebeurde.

Aan de andere kant van de muur ligt de oude Joodse begraafplaats. Dit herinnert aan de Joodse gemeenschap die hier al in de late Middeleeuwen woonde.

De stad had ook een synagoge en een Mikwe, een Joodse badplaats. De Mikwe bevindt zich in de kelder van een particulier vakwerkhuis, en is niet te bezichtigen. In het stadsmuseum is nog iets van de oude synagoge te vinden. En de nieuwe synagoge, in 1903 gebouwd, is door de nazi's deels verwoest en niet meer als synagoge te herkennen.

Van Wijn naar Bier

In de lange geschiedenis van Miltenburg is het , zoals wel meer plaatsen in Duitsland, vaak veranderd van vorstendom, hertogdom of koninkrijk waar het toe behoorde.

Zo behoorde het achtereenvolgens tot keurvorstendom Mainz, hertogdom Baden, en hertogdom Hessen-Darmstadt. In deze gebieden was wijn de belangrijkste drank. En hiertoe werden druiven geteeld op de bergwanden links en rechtsw van de rivier Main.

Maar in 1816 werd Miltenburg heringedeeld bij het koninkrijk Beieren. En daarbij werd plots het bier geïntroduceerd als belangrijkste drank. En vrij snel ontstonden de eerste bierbrouwerijen in de stad. Nog altijd bevindt Brauhaus Faust zich in het Schwarzviertel van Miltenberg.

Overigens bleef wijn ook belangrijk in de stad, zoals in de gehele regio Franken waar de Main stroomt.

Wandelen langs de Main

Over de Main gesproken, die vormt ook een belangrijk onderdeel van Miltenberg. Tussen de stad en de rivier loopt tegenwoordig de MAinstrasse, een doorgaande autoweg. Maar langs de rivier ligt ook een boulevard waar het heerlijk toeven is.

Opvallende verschijning langs de boulevard is de Staffelbrunserbrunnen, Miltenburgs eigen Mannekes Pis. Het verwijst naar de bijnaam van de Miltenbergers, de Staffelbrunser. De Staffelbron is een waterput in de stad, en brunsen is het lokale woord voor piesen.

Slenter rustig langs de oeverpromenade, of doe een picknick in het gras. En er zijn ook een paar horecazaken om je van een verfrissing te voorzien.

Zo vormt Miltenberg een heerlijk combinatie van geschiedenis, cultuur, wandel- en relax-vakantie. Voor als je niet zo goed kan kiezen.

---

Home

Contact

Nieuw

Onze Nieuwsbrief

Waar wil je heen?

Deelstaten