De Oranjeroute in Duitsland, volg de geschiedenis van Oranje-Nassau

De roots van ons koningshuis, maar ook van Nederland zelf, liggen in Duitsland. Volg met ons de Oranjeroute langs diverse historische plekken.

Er zijn veel plaatsen in Duitsland die iets met de geschiedenis van Nederland te maken hebben. Soms betreft het slechts een voetnoot in de geschiedenis, soms gaat het om een belangrijke, essentiële gebeurtenis.

Als je al deze plaatsen langs wil, dan heb je het over een route van minimaal 2300 kilometer. Maar uiteraard kan je ook keuzes maken.

Zo is er een fietsroute langs de rivier de Lahn, die veel historisch belangrijke plekken aandoet. En dichter bij Nederland zijn ook diverse Oranje getinte plaatsen te vinden. Maar dat geldt ook voor het midden en oosten van Duitsland.

Om zelf een route te bepalen, behandelen we hier de verschillende Oranje gerelateerde plaatsen in Duitsland, in grove chronologische volgorde van de gebeurtenissen.

Nassau, de stad en kasteel waar het Huis Nassau ontstond

Wilhelmus van Nassouwe, dat was de oorspronkelijk naam van de Vader des Vaderlands, die later vooral bekend werd als Willem van Oranje. Hij stamde dus af van het Huis van Nassau, en het logische beginpunt voor de Oranjeroute is dus de stad en burg Nassau.

Vandaag de dag is Nassau aan de Lahn maar een klein stadje. En veel over het Huis Nassau en de Oranjes is er niet te vinden. Toch is het leuk om het te bezoeken, en vervolgens de klim omhoog te maken naar het kasteel Burg Nassau.

Ook het kasteel is niet meer zo indrukwekkend als het ooit was. Maar de toren, de donjon, is in oorspronkelijke staat hersteld. Hierin is een klein museum opgenomen over het Huis Nassau.

Op de plek van het oude paleisgebouw is een nieuw gebouw geplaatst. Hierin bevindt zich een gezellig klein restaurant, en een mooie ridderzaal, waarin je onder andere de stamboom van het Huis Nassau vindt.

Kasteel Wernigerode, waar Juliana van Stolberg opgroeide

Waar de vader van Willem van Oranje uit het geslacht Nassau kwam, kwam ook zijn moeder uit een belangrijk geslacht. Juliana van Stolberg was de dochter van Botho III van Stolberg-Wernigerode.

Juliana is in 1506 geboren in het kasteel van Stolberg. Dit statige kasteel is open voor het publiek.

Wanneer de graven van Wernigerode in mannelijke lijn uitsterven, komt het graafschap Wernigerode toe aan de graven van Stolberg. Vandaar dat Botho III niet alleen graaf van Stolberg was, maar ook van Wernigerode.

Omdat Botho III zijn tijd verdeelde tussen beide graafschappen, leefde Juliana van Stolberg een deel van haar jeugd in het prachtige kasteel Wernigerode.

Dillenburg, waar Willem van Oranje geboren is

Willem van Oranje is niet geboren in Nassau, maar in Dillenburg. Het huis Nassau-Dillenburg was de belangrijkste tak van het Huis Nassau, en het kasteel Dillenburg de belangrijkste verblijfplaats.

Helaas is het kasteel van Dillenburg vrijwel volledig verwoest. Gelukkig kunnen de restanten, waaronder de kazematten, nog wel bezocht worden. En er staat een mooie grote toren ter ere van Willem van Oranje. Met daarin een museum over het huis van Oranje-Nassau.

Ook het stadje Dillenburg is een bezoek waard, met een paar leuke straatjes met vakwerkhuizen, en enkele oude torens en een stadspoort.

Siegen, en de katholieke versus de protestantse tak

Siegen is de thuisbasis van het Huis Nassau-Siegen. De graven van Nassau-Siegen (vanaf Johan de Oudere, broer van Willem van Oranje) steunden de Republiek der Nederlanden in de tachtigjarige oorlog.

Siegen heeft twee kastelen. Het Oberes Schloss bovenop de heuvel in de Altstadt was de oorspronkelijke residentie. Maar toen graaf Johann VIII (de Jongere) zich terug bekeerde tot het katholicisme, ontstond er een conflict. Daarop vestigde de protestantse tak van de familie zich in het Franciscaner klooster, nu het Untere Schloss.

Graaf van Nassau-Siegen Johan Maurits maakte de katholieke reformatie van zijn halfbroer weer ongedaan. Hij streed voor de Nederlanden, en is ook de naamgever van het Mauritshuis (dat was dus niet Prins Maurits). De graftombe met het graf van Johan Maurits is zichtbaar in het Untere Schloss in Siegen.

Kasteel Braunfels en Amalia van Solms

In 1602 word in kasteel Braunsfeld Amalia van Solms geboren. Zij werd de vrouw van Prins Frederik Hendrik, zoon van Willem van Oranje. Zij was de moeder van stadhouder Willem II en toen hij overleed de voogd over de nog jonge Willem III.

Als één van de weinige vrouwen speelde Amalia een belangrijke rol in het politieke leven. Zo arrangeerde zij ook het huwelijk van haar zoon met Mary Stuart.

Ook was zij de moeder van Albertine Agnes van Oranje-Nassau, die trouwde met Willem Frederik van Nassau-Dietz. Nadat Willem III kinderloos stierf, ging de erfenis over naar hun kleinzoon, de Friese stadhouder Johan WIllem Friso (zie hieronder). Via deze dochter stamt ons huidige koningshuis toch direct af van Willem van Oranje.

Dietz en de Friese stadhouders

In 1606 wordt Nassau-Dillenburg verdeeld onder 5 zonen van Johan (Jan) IV de Oudere (broer van Willem van Oranje). Ernst Casimir krijgt graafschap Nassau-Dietz. Het Gravenslot in de stad Dietz werd de zetel van deze tak. Later werd Ernst Casimir stadhouder van Friesland.

Willem Frederik van Nassau-Dietz, de zoon van Ernst Casimir, trouwde met Albertine Agnes van Nassau, dochter van stadhouder Frederik Hendrik. Nadat stadhouder en koning van Engeland Willem III kinderloos overlijdt, erft hun zoon, Johan Willem Friso van Nassau-Dietz, de bezittingen van Oranje-Nassau en de titel Prins van Oranje.

Dietz kent naast het Gravenslot nog een kasteel: Oranienstein. Dit werd gebouwd in opdracht van bovenstaande Albertine Agnes van Nassau. Zij woonde in het Gravenslot maar ook in Friesland, waar ze regentes was zolang haar zoon nog minderjarig was.

Alle takken van de Ottoonse linie van het Huis Nassau worden door uitsterving uiteindelijk weer samengenomen in het huis Nassau-Dietz (de laatste in 1743).

Wanneer de Fransen Nederland binnenvallen in 1795 vlucht stadhouder WIllem V, kleinzoon van Prins van Oranje Johan Willem Friso van Nassau-Dietz, aanvankelijk naar Engeland. Later, in 1801 verhuisd hij naar Oranienstein in Dietz, waar hij in ballingschap leeft tot zijn dood in 1806.

Oranienburg in Brandenburg

De oudste dochter van Amalia van Solms, Louise Henriëtte van Nassau, trouwde met de keurvorst van Brandenburg, Frederik Willem I. Zij liet daar een kasteel bouwen in Nederlandse stijl: Oranienburg.

Hun zoon Frederik werd koning van Pruisen. En als afstammeling van Prins Frederik Hendrik, maakte hij na de dood van Willem III aanspraak op de erfenis, evenals Johan Willem Friso van Nassau-Dietz.

Pas in 1732 werd het geschil opgelost: de erfenis ging grotendeels naar stadhouder Willem IV, maar Frederik I en zijn mannelijke nakomelingen mogen zich tot de dag van vandaag (ook) Prins van Oranje noemen.

De Hollandse gebouwen in Potsdam

Louise Henriëtte en Frederik Willem kozen Potsdam als hun zomerresidentie. Tijdens hun verblijf groeide deze plaats uit tot statige stad vol kastelen en paleizen. Veel daarvan is geïnspireerd op gebouwen uit Nederland.

In de 18e eeuw is er zelfs een Hollandse wijk gebouwd door Nederlandse kunstenaars en ambachtslieden, met 134 gebouwen van rode bakstenen. Sinds 1990 staat Potsdam op de UNESCO werelderfgoedlijst.

Dessau, Oranienbaum en Wörlitz

Ook een andere dochter van Amalia van Solms zorgde ervoor dat het koningshuis in rechte lijn bleef afstammen van Willem van Oranje.

Henriëtte Catharina van Nassau trouwde met Johan George II van Anhalt-Dessau, en werd moeder van Henriëtte Amalia.

Henriëtte Amalia van Anhalt-Dessau trouwde met Hendrik Casimir II van Nassau-Dietz. Hij was de zoon van bovenstaande Willem Frederik van Nassau-Dietz, en samen waren ze de ouders van Johan Willem Friso.

Door de komst van Henriëtte Catharine kwam er veel kunst naar Dessau. Het Parklandschap Dessau-Wörlitz is een verzameling plaatsen, parken en paleizen dat inmiddels op de UNESCO werelderfgoed lijst staat.

Zij kreeg van haar man ook het plaatsje Nischwitz. Ze bouwde hier een paleis en een compleet stadje in Hollands Classicisme ontworpen door de Nederlandse architect Cornelis Ryckwaert. Paleis en stad werden omgedoopt tot Oranienbaum.

In slot Wörlitz zijn vele schilderijen uit de Oranje-erfenis van Henriëtte Catharina en van haar moeder Amalia van Solms te zien. In de 19e eeuw werd het Tuinenrijk van Wörlitz aangelegd, ook een heel bijzondere bezienswaardigheid.

Fulda en het vorstendom van Willem Frederik

Nadat in 1732 het geschil over de erfenis met de koning van Pruisen was opgelost, werd Willem IV officieel stadhouder. Hij werd opgevolgd door zijn zoon Willem V, maar die werd na de inval van de Fransen verbannen naar Engeland.

Zijn zoon Willem Frederik wilde terugkeren als Stadhouder, maar faalde daarin. Als compensatie voor het verlies van zijn Hollandse bezittingen, kreeg hij van Napoleon enkele gebieden in Duitsland, die samen het vorstendom Fulda vormden.

Van 1802 tot 1806 woonde Willem Frederik in het stadslot in Fulda. Hij zorgde goed voor de inwoners, bouwde huizen en investeerde in gezondheidszorg. Het stadslot met zijn mooie zalen is een bezoek zeker waard, evenals de Dom van Fulda en de barokke binnenstad.

In Bad Pyrmont ontmoette Willem III zijn Emma

We maken een sprong in de tijd. Willem Frederik werd koning Willem I, het begin van ons koningshuis. Hij werd opgevolgd door zijn zoon Willem II en vervolgens door zijn zoon Willem III.

Maar de drie zonen uit het eerste huwelijk van Willem III waren niet geschikt, zij zouden vroeg overlijden. En daardoor kwam het koningshuis in gevaar. Men moest op zoek naar een nieuwe vrouw voor Willem, die al aardig op leeftijd was. 

Men kwam terecht bij de vorst van Waldeck-Pyrmont, die 4 dochters had, en Willem ging op bezoek in Bad Pyrmont.

Eén dichter was te jong, één was al verloofd, en één had geen interesse in de oude Willem. Maar Emma van Waldeck-Pyrmont zag het wel zitten, en trouwde met koning Willem III.

Bad Arolsen, geboorteplaats van Emma

Bad Pyrmont was niet de woonplaats van Emma, maar slechts het zomerverblijf van de familie.

Emma werd geboren, en groeide op in het Residentieslot in Bad Arolsen. Ook het huwelijk met Willem III werd in dit slot ingezegend.

Schwerin, waar Prins Hendrik opgroeide

Heb je nog geen genoeg kastelen op de Oranjeroute gezien? Ga dan ook nog langs bij het prachtige kasteel Schwerin.

Dit is de plek waar Prins Hendrik opgroeide. Heinrich Wladimir Albrecht Ernst Herzog zu Mecklenburg trouwde in 1901 met koningin Wilhelmina. Het huwelijk was niet erg gelukkig, wellicht de reden dat zij slechts één dochter kregen: de latere koningin Juliana.

Hitzacker, geboorteplaats van Prins Claus

Een leuk klein vakwerkstadje aan de Elbe. Dat is de geboorteplaats van Prins Claus, de echtgenoot van koningin Beatrix: Hitzacker.

Een standbeeld voor het Rathaus en de Prins-Claus-kamer in het museum Alte Zollhaus herinneren aan de bekendste voormalige inwoner van deze stad.

Andere plaatsen in Duitsland waar Oranjes geweest zijn

Er zijn nog diverse andere plaatsen in Duitsland die een (kleine) rol speelden in het leven van leden van het Huis van Oranje-Nassau, en daardoor genoemd worden in Oranjeroutes door Duitsland. Hiervan noemen we nog de volgenden:

Lingen - Behoorde in de 17e eeuw tot Huis van Oranje. Stadhouder Willem III stichtte hier een universiteit

Bad Bentheim - Werd vaak bezocht door koningin Emma omdat haar zus hier woonde

Moers - door Prins Maurits veroverd op de Spanjaarden. Oranjeperiode van 1597 tot 1762

Dresden - geboortestad van Anna van Saksen, tweede vrouw van Willem van Oranje en de moeder van Prins Maurits

---

Home

Contact

Nieuw

Onze Nieuwsbrief

Waar wil je heen?

Deelstaten

Bewaar op Pinterest