Stedentrip in Spiers, de Domstad uit Kruistocht in Spijkerbroek

Spiers, in het Duits Speyer, kan je kennen uit het boek Kruistocht in Spijkerbroek. De stad aan de Rijn, met zijn historische Dom, is een stedentrip meer dan waard.

Bezoek de kerstmarkten in Duitsland

Patrick bij het beeld van een pelgrim in Spiers

Spiers ligt aan de oevers van de Rijn in de Palts, onderdeel van Rijnland-Palts. Het is één van de oudste steden van Duitsland, en speelde een belangrijke rol in de, vooral kerkelijke geschiedenis.

Als getuige van die geschiedenis staat de indrukwekkende dom midden in de stad. Maar er zijn ook diverse andere monumenten in de binnenstad te vinden.

De stad heeft ook diverse mooie musea. Vooral het museum van de Palts en het Techniek museum spreken tot de verbeelding.

Spiers is ook een gezellige stad, mede dankzij haar Beierse roots en de ligging aan de Rijn. Kortom, een stedentrip in Spiers biedt voor ieder wat wils.

Een belangrijke stad in het Heilige Roomse Rijk

Houtsnede van Spiers ten tijde van het Rijkskamergerecht (rond 1550)

Op een strategische positie aan de Rijn ontstond al vroeg een Keltische nederzetting, die later werd overgenomen door de Romeinen en Franken. Rond 600 ontstond hier een kerkelijk centrum, waar in 614 een bisschop werd toegewezen.

Het bisdom groeide in de loop der eeuwen in aanzien. De kerk kreeg van keizer Otto de Grote van het Heilige Roomse Rijk zelfs het privilege om eigen rechtspraak te voeren en belasting te heffen.

Vanaf de 13e eeuw ontstonden er conflicten tussen de bisschoppen en de stad Speyer. Die liepen zo hoog op dat de bisschop zijn zetel naar Udenheim verplaatste.

Spiers bleef een belangrijke stad binnen het Heilige Roomse Rijk. Vanaf 1527 zetelde hier het Rijkskamergerecht. Hierin werd recht gesproken over alle conflicten en oorlogen binnen het rijk.

Vanaf de Dertigjarige oorlog (1618) waren er diverse oorlogen waarbij Spiers zelf belegerd, bezet en uiteindelijk door de Fransen deels verwoest werd. Gelukkig is veel weer opgebouwd.

De grootste Romaanse Domkerk ter wereld

Bij een stedentrip naar Spiers kan je niet om de beroemde Dom van Spiers heen. Dit is immers de grootste Romaanse kerk ter wereld, en domineert het centrum van de stad.

In het jaar 1030 begon Koenraad II, koning van Duitsland en Keizer van het Heilige Roomse Rijk, met de bouw van de kerk. Hij was de eerste keizer uit de Salische dynastie, en bouwde de kerk als grafmonument voor hemzelf en zijn opvolgers.

De Dom werd onder zijn opvolgers flink uitgebreid. Het ontwerp, met een groot middenschip, dwarsschip, en twee torens met achthoekige spits, was het eerste in zijn soort.

Eén van de kamers van de crypte in de Dom van Spiers

De Romaanse Dom heeft ook delen in andere bouwstijlen. Zo werd in de 17e eeuw een barokke westgevel toegevoegd. Ook is de kerk een paar keer (deels) verwoest en in andere stijl opgebouwd. Maar in 1967 is hij weer zoveel mogelijk in oude staat hersteld.

Wanneer je de Domkerk betreedt, is vooral de grootte ervan indrukwekkend. Door de lengte van 133 meter lijkt het middenschip smal, maar schijn bedriegt.

Onder het dwarsschip bevindt zich de crypte. Hier liggen onder andere de 4 Salische keizers van het Heilige Roomse Rijk.

De torens van de Westelijke gevel kan je beklimmen voor een prachtig uitzicht over de stad, de kerk en de Rijn. Onderweg kom je door de Kaisersaal, waar je getrakteerd wordt op prachtige muurschilderingen.

De Maximilianstraße en omgeving

Vanaf de Dom loop je de Altstadt in over de Maximilianstraße. En hier zie je links en rechts diverse mooie grote gebouwen.

Tegenover de Dom en aan de Maximilianstraße ligt het Stadthaus. Een prachtig gebouw uit 1903 in neobarok stijl. Op de rood-gele zandstenen gevel staat een beeldengalerij. In het gebouw zetelt het stadsbestuur en de burgemeester.

Even verderop in de straat, aan de linkerkant, staat ook nog het opvallend roze Rathaus, dat in 1726 voltooid werd. Hier vergadert de stadsraad. In de Ratskeller van hetzelfde gebouw zit nu een restaurant.

Als je de gezellige Maximilianstraße verder uitwandelt kom je bij de Altpörtel, de Middeleeuwse westelijke stadspoort van Speyer. Deze poort is rond 1240 gebouwd, en in 1514 als toren uitgebouwd. Het 20 meter hoge dak werd in 1708 toegevoegd, waarbij detotale hoogte van 55 meter werd bereikt.

In het gebouw kan je een permanente tentoonstelling bezoeken over de voormalige verdedigingswerken van de stad Speyer.

Meer katholieke en protestantse kerken

Naast de Dom zijn er nog diverse andere kerken die je kunt bezoeken. Vooral de katholieke kerk van St. Joseph en de protestantse Gedächtniskirche springen in het oog.

De Gedächtniskirche is nogal imposant. Het heeft een, vooral van afstand, opvallend gekleurd dak. Onder de hoge neogotische toren bevindt zich een gedenkhal, met diverse beelden waaronder, in het midden, Maarten Luther.

Die Gedächtniskirche is overigens niet zoals in Berlijn ter nagedachtenis aan de Tweede Wereldoorlog. In plaats daarvan gedenkt deze het protest tegen de herroeping van de vrijheid van godsdienst in 1529.

Met de bouw van deze kerk tussen 1893 en 1904 herdacht de protestantse gemeenschap dus dat protest. De bedoeling was om een Domkerk te bouwen die kon wedijveren met de Romaanse Domkerk van de katholieken.

Dit leidde weer tot protesten van de katholieke kerk. Zij reageerden met de bouw van een eigen kerk, vlakbij de Gedächtniskirche: de St. Joseph kerk. Deze, ook imposante kerk is gebouwd in verschillende stijlen: jugendstil, gotiek, barok en renaissance en met opvallende, dubbele toren.

Is het Rijnland-Palts of toch Beieren?

Als je door Spiers loopt, zullen je enkele typisch Beierse kenmerken opvallen. De meest opvallende daarvan is de Beierse Meiboom in de Maximilianstraße, versierd met de schilden van verschillende gildes in de stad.

Dit komt omdat de Palts, waar Spiers toe behoort, tussen 1814 tot en met 1946 een exclave van Beieren was. En dat is nog altijd te zien aan de cultuur en tradities.

Neem even de tijd om de sfeer op te snuiven in een van de gezellige cafés, waar je kunt genieten van lokale specialiteiten en de Beierse gastvrijheid.

Het museum van de Palts

Wil je nu weten hoe dat precies zit, met Beieren en de Palts? Ga dan naar het Paltsmuseum, in een prachtig gebouw aan de Domplatz. In dit museum vind je een schat aan informatie over de regionale geschiedenis, van de Romeinse tijd tot aan de moderne tijd.

Het gebouw wordt op dit moment (2024) verbouwd, zodat maar een klein deel van de zalen te bezichtigen zijn. Als alles open is kan je er zomaar een hele dag voor uittrekken.

In het museum zijn ook diverse tijdelijke tentoonstellingen, toen wij er waren bijvoorbeeld over Koning Ludwig I van Beieren. Heel interessant en interactief, ook leuk voor kinderen!

Joodse baden en museum

In Speyer bevond zich in de Middeleeuwen ook één van de belangrijkste Joodse gemeenschappen in het Heilige Roomse Rijk.

Zoals bekend zijn de Joden in verschillende periodes van de geschiedenis vervolgd. Na een dergelijke vervolging in 1096 besloot de Bisschop van Spiers de Joden in zijn stad op te nemen.

Er werd een speciale Jodenwijk ingericht, rondom de nu nog bestaande Judengasse. Er werd ook een synagoge gebouwd en een Mikwe, een ritueel Joods badhuis.

De geschiedenis van de Joodse gemeenschap in Spiers wordt getoond in het kleine Joodse Museum. Hier kan je ook nog een kijkje nemen in de oude Mikwe.

Beklim alle mogelijke voertuigen in het Techniekmuseum

Vliegtuigen bij het Techniekmuseum in Spiers

Heb je interesse in technologie en innovatie? Dan is het Technik Museum van Spiers een absolute aanrader. Dit museum ligt net buiten het centrum, maar nog wel op loopafstand.

Het Techniek museum behoort tot de grootste van zijn soort in Duitsland. Je vindt hier een uitgebreide verzameling historische voertuigen, vliegtuigen en machines. Waarbij je bijna alles van buiten èn van binnen kan bekijken. Inclusief een heus Russisch ruimteveer!

Hou je van oldtimers, legervoertuigen, vliegtuigen of ruimtevaart? In alle gevallen is dit de plek waar je je ogen zult uitkijken.

Lekker chillen langs de Rijn

Na een dag vol historie en cultureel avontuur, is er niets beters dan ontspannen langs de Rijn.

Hier vind je een paar leuke restaurants, waaronder een (echte Beierse) Biergarten. Lekker eten met een goed glas bier, wat wil je nog meer?

Een stukje verderop is ook een klein strandje, zij het zonder zwemplek. Dat is ook niet zo handig in het snel stromende water van de Rijn. Wel zijn er strandstoelen en tentjes om wat te eten of drinken te bestellen.