Een stedentrip in Stade, leuke kleine Hanze-stad bij de Elbe
Bij Hanze-steden denk je al snel aan Lubeck, Hamburg of Stralsund. Maar bij de Elbe richting Waddenzee ligt het schattige Stade, wat een stedentrip meer dan waard is.
Stade wordt vaak over het hoofd gezien. Wie vanaf Bremen komt, reist meestal naar Hamburg en verder door. Maar overweeg vooral eens een afslag te nemen richting de Elbe, waar de Hanzestad Stade je zeker niet teleur zal stellen.
Stade is een leuke kleine stad, met een roemruchte geschiedenis. Het was ooit veel belangrijker dan Hamburg, totdat het uit het Hanze-verband werd gegooid.
Vandaag de dag is de Hanzestad in ere hersteld. Vanwege de opgebloeide industrie in het gebied is de stad vanaf de jaren 60 ook grotendeels gerenoveerd.
Stade presenteert zich nu als een maritieme Hanzestad, met veel activiteiten op en om het water. Maar laten we eerst een kijkje nemen in de geschiedenis.
Tip: Havenhostel Stade
Net buiten de grachten rond de binnenstad van Stade ligt dit moderne hotel. Schoon, netjes, goede bedden en goed ontbijt. En dat allemaal op loopafstand van de Middeleeuwse stad.
Gebouwd op de Geestgronden langs de Schwinge
Al vroeg is in de omgeving van de Elbe een nederzetting ontstaan. Niet direct aan de Elbe, waar vooral moeras en veengrond lag, maar op de Geestgronden, de zandheuvels die in de ijstijd zijn ontstaan. Het riviertje de Schwinge zorgde voor de verbinding met de Elbe.
Stade was waarschijnlijk de eerste stad in Noord-Duitsland. Al rond 1000 voor Christus werd het bewoond, en in de 8e eeuw werd er een haven aangelegd waar omheen de stad ontstond.
De eerste vermelding van de stad, als Stethu, stamt uit 994, wanneer het door de Vikingen geplunderd werd. De stad is op dat moment, en blijft voorlopig, groter en belangrijker dan Hamburg.
Handel in of buiten het Hanze-verbond
Vanaf de aanleg van de haven is er in Stade handel gedreven. Het kreeg in 1236 stapelrechten zodat ieder schip dat over de Elbe voer haar goederen in Stade moest aanbieden.
Stade was ook al vroeg bij de Hanze betrokken. Dat bestond toen nog uit enkele losse afspraken met de andere Hanze-steden aan de Oostzee en in Scandinavië.
Vanaf 1373 deed Stade actief mee aan de Hanzedagen (veelal in Lübeck) en was het een volwaardig lid.
Toch probeerde men ook buiten de Hanze om afspraken te maken, maar dat kwam ze duur te staan: In 1601 werd Stade van de Hanze uitgesloten vanwege ongeoorloofde afspraken met de Engelsen.
De oude vismarkt met kraan
In Stade is nog veel terug te vinden uit de Hanze-tijd. De oude haven bestaat eigenlijk maar uit een klein stuk van de oude rivier Schwinge, die hier aan beide zijden kades heeft.
Aan de kade stond een tredkraan, die met een soort hamsterwiel met menskracht werd aangedreven. De kraan is in 1898 afgebroken, maar in 1977 is een reconstructie geplaatst op de vismarkt bij de oude haven.
In de haven ligt ook nog één schip, de Willi. Deze, en andere schepen kunnen niet meer in- of uit de haven varen. Hij ligt er dus slechts als decoratie.
Tip: Hotel am Fischmarkt
Als je op de beste locatie in Stade wil verblijven dan is dit je hotel. Aan de Fischmarkt, met uitzicht op de historische kraan. Het hotel heeft mooi ingerichte kamers in een traditioneel gebouw. Parkeren doe je in een parkeergarage een stukje verderop.
Vele oude vakwerkhuizen
Waar de schepen vroeger in de oude haven in- en uitgeladen werden, werden ze in de rest van de stad verhandeld. Er waren verschillende wijken waar de verschillende goederen werden opgeslagen.
Er waren ook verschillende gildes van werklieden die de goederen bewerkten, zoals slagers, schoenmakers en textiel verwerkers.
Al die bedrijvigheid vond plaats in en rond vele vakwerkhuizen in de stad. Helaas zijn bij een grote stadsbrand in 1659 tweederde van de gebouwen verloren gegaan.
Maar de stad is opnieuw opgebouwd met het oude stratenplan. En met de renovatie in de jaren 60 van de vorige eeuw is veel van de Middeleeuwse stad nog te beleven, inclusief veel vakwerk.
Twee gebouwen die de stadsbrand overleefden zijn de
Sint-Willehaduskerk en de Cosmas en Damianuskerk.
Met uitzondering van het houten interieur dan. De prachtige orgels en preekstoelen die je er nu kan bezichtigen stammen van een latere datum.
Tip: Hotel Herzog Widukind
Goed hotel in het centrum van Stade, op 500 meter van het treinstation. Prima service van vriendelijk personeel.
De stadsmuur is weg maar de grachten zijn gebleven
De Middeleeuwse stad had ook een stadsmuur, en 7 poorten om de stad binnen te komen. Deze zijn helaas verloren gegaan.
Wat gebleven is, zijn de Burggraben, oftewel de grachten rond de stad.
Rondom deze grachten is veel groen te vinden. Leuke parken vind je bij het Stader Bürgerpark, het Georg-Bastion en het Königsmark-Bastion. Ook leuk is het Openlucht museum op het museumeiland, dat jaarrond gratis toegankelijk is.
Leuke activiteiten op het water
De grachten en de rivier Schwinge lenen zich uitstekend voor activiteiten op het water. Bij de SUPclub aan de Salztorswall kan je een SUP of kano huren om op de grachten te varen.
Dat is op zich al leuk, maar er zijn bovendien een Fitness- en een History-trail uitgezet. Door middel van informatieborden op de route kan je diverse oefeningen doen, òf alles leren over de geschiedenis van de route die je vaart.
De lengte van de route over de Schwinge is 10 km. Je komt door het prachtige Schwingertal, waar je geniet van de rust en de mooie natuur.
Tip: Zentrum Hotel en appartementen
Aan de rand van de oude stad, aan de gracht vlakbij het museum-eiland en het station, ligt dit nieuwe, moderne hotel, dat ook appartementen heeft. Met prima service van vriendelijk personeel, wat wil je nog meer?
Vanuit de (nieuwe) haven van Stade zijn er ook andere tours op het water te maken. Met de "Tidenkieker" maak je een tocht naar en over de Elbe. Hierbij geniet je van de bijzondere flora en fauna op de benedenloop van de Elbe, inclusief zeehonden!
In de haven ligt ook het museumschip Greundiek. Een kijkje op dit schip is zeker de moeite waard, en er kunnen ook tochten richting de Elbe worden gemaakt.
Liever een rustig tochtje? De Fleetkahn vaart rustig over de grachten rond stade. Hierbij krijg je uitleg over de geschiedenis van de verschillende bastions.
Ben je met een groep? Dan kan je een BBQ-donut afhuren, om culinair te genieten tijdens een rustig tochtje op de grachten!
Museum Schwedenspeicher met VR-tour
Na de bloeitijd van Stade in het Hanze-verband, viel de stad in handen van de Zweden. Van deze periode is in de stad ook nog het één en ander te vinden.
Het meest in het oog springend daarvan is de Schwedenspeicher. Dit gebouw aan de haven werd door de Zweden gebruikt als opslag. Nu is in het gebouw een Museum gevestigd.
In dit museum kan je alles terugvinden over de geschiedenis van Stade. Dat begint met de eerste opgravingen in het gebied. Werktuigen, wapens en een veenlijk behoren tot de collectie.
Speciale aandacht is er voor de Hanze. Een uitgebreide tentoonstelling toont documenten van het Hanze-verband en kaarten van alle Hanzesteden in Europa.
Uniek is een VR-belevenis. Een VR-bril neemt je mee naar Stade in het jaar 1620. Hierbij kan je ook vergelijkingen maken met hoe de stad er nu uitziet. Voor de VR-belevenis hoef je niets extra's te betalen.
Naast deze bezienswaardigheden, is Stade gewoon een hele plezierige stad om te verblijven. Hier vanuit kan je ook uitstekend de omgeving van das Altes Land richting de Elbe verkennen, en de andere kant langs de Schwinge. Bekijk dus vooral de...
Schrijf je in voor onze Nieuwsbrief
En ontvang het E-book met Verborgen Parels
